धेरै अघि बिबिसी नेपाली सेवामा सुनेको कुरा पुर्व-अर्थसचिव रामेश्वर खनालको लेखमा हुबहु परेको छ र त्यसले राम्रै चर्चा पनि पाएको छ |
हो नेपालका धेरै घरमा खाना पकाउन दाउरा नै प्रयोग हुन्छ | म पनि दाउरा बाल्नेकै छोरो हु |
अर्थशास्त्रको धेरै ज्ञान त छैन तर म जस्ता धेरै किसानको छोराछोरीको घरमा हुने अर्थव्यवस्ता थाहा छ | खनाल सरको लेखमा धेरै सत्यता छ र धेरै मिथ्या पनि छ |
नेपालको गाउँले उपभोग नगर्ने पेट्रोलियमको भाउँ बढ्दा किन सधै सधै यी बिद्यार्थी झुण्डहरुको टाउको दुख्छ ? सरको प्रश्न सटिक छ !
आजको नेपालको गाउँ सहर बिना बाँच्न नसक्ने खालका छन् |
छोराछोरी पढाउन , औसधिमुलो गर्न , जसो गर्न पनि दाउरा बाल्ने गाउँ , सहर पस्नु पर्छ | पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धिले सबैकुरामा असर गर्छ नेपालमा | यो पनि भोगिएको कुरा हो |
यातायात , र ढुवानी हुने रासन देखि लिएर सब थोकको यसकै कारणले अथवा यसकै बहानाले अब मूल्य बढ्छ | र सरकार ति सब मूल्यवृद्धिमा सहमत हुन्छ | अब १५ रुपैयाँमा पनि कलंकी बाट रत्नपार्क नपुगिने भयो र एक कप चिया पनि २० रुपैयामा नपाइने भयो ! रोजगारी छैन ! उत्पादकत्वमा वृद्धि ल्याउने कार्यक्रम छैन | विद्यार्थीले र सर्वसाधारणले के हेरेर चित्त बुझाउनु पर्ने हो ? कि हामीकहा १५ वर्ष सम्म पटक पटक मुल्यवृद्धि गर्दा पनि सधै घाटामा छु भन्ने आयल निगम छ भनेर गर्व गर्नु पर्ने हो ? गर्नु पर्ने चाहीं के हो ? चुपलागेर बसेर त केहि हुदैन |
बिध्यार्थीको आन्दोलनलाई गलत ढंगले बुझ्नु र चुप लाग भन्नु , उनीहरुलाई घुमाउरो भाषामा तिमीहरुसँग अरबको मरुभूमिमा जोतिने अप्सन छ भन्नु बाहेक के हुनसक्छ ? दाउरा बाल्नेका छोराछोरीले मूल्यवृद्धिको बिरोध गर्नु हुदैन,फाइदा अरुलाई नै हुन्छ घट्यो भने भन्नु गलत हो ! आजसम्म जे जति परिवर्तन भए बिद्यार्थी आन्दोलनकै अग्रसरतामा भए | के त्यतिबेला पनि विद्यार्थीले अरुले पनि फाइदा लिन्छन परिवर्तन पछी भनेर चुप लाग्नु पर्थ्यो ?
सरकारका मन्त्रीहरुलाई र केहि नेताहरुलाई कसो गर्दा लोकप्रिय भइन्छ भन्ने ज्ञान हुँदाहुदै पनि मूल्यवृद्धि गर्नु परेको भन्ने कुरा आएको छ | यो सत्तारोहणसँगै आइपर्ने साझा बाध्यता भएकै हो नेपालका दलहरुको | तर पनि किन सधै सधै लोकप्रिय हुने कार्यक्रम भन्दा यो आलोकप्रिय हुने कार्यक्रमले प्राथमिकता पाउँछ त ? कतै त्यसमा ठुलै नाफा त छैन ?
कतै स्वास्थ्यमा जस्तै तेलमा माफियातन्त्र त छैन ?
दलका बिद्यार्थी संगठनलाई नेतामा बिस्वास छैन ! यो बिडम्बना हो तर यसको बिकल्प के त ?
आन्दोलनको बिरोधमा जति बोलेपनि सबैले बुझ्नुपर्ने कुरा के हो भने राज्यले जनतासँग न्यायिक रुपमा लेनदेन गर्ने हो | दिन नसक्ने र लिन मात्र खोज्ने राज्य अलोकप्रिय नै हुन्छ ! शिक्षा , स्वास्थ्य , रोजगारी जस्ता जनताका आधारभूत आवस्यकता प्रति उदासिन राज्यका मन्त्रि र बिध्वान सरकारी विज्ञहरुले आफ्नो हितको अर्थशास्त्र बुझाउन खोज्छन संसारभर | तर आधारभूत आवस्यकता पुरा नहुने जनताको चेतनाले आन्दोलन नै बिकल्प देख्छ | डण्डा बर्सदा , गजल त कसैले गाउँन सक्दैन |
सरकारले सामाधान नै चाहेको हो भने अब जनतासँग पनि प्याकेजमै लेनदेन गरे हुन्थ्यो | हामीकहाँ दलहरु आफु आफु मात्र प्याकेजमा लेनदेन गर्छन | सरकारले यो यो गर्छु जनताको हितमा , जनता हो यति मूल्यबृधि खपिदेऊ भनेर गरेर देखाओस् !तब न सरकार | हामीकहाँ त जो आयो मूल्यवृद्धिलाई नै बढावा दिन्छन | कति चुप लाग्नु ? चुप लागेर के हुन्छ ?
बरु कराउनु बेस ! त्यसले मनलाई शान्ति दिन्छ ! सके २ रुपैया घट्छ पनि अस्थायी रुपमा नै सहि !
हो , नेपालमा आन्दोलन गर्नलाई धेरै बिषय छन् | अस्ति भर्खर पनि स्वास्थ्यको बिषयलाई लिएर आन्दोलन भएको थियो | त्यो आन्दोलन जायज हुदाँहुदै पनि बिरोध संसदमा समेत भएको थियो | कतिले तर्क पनि गरे गुरु गोबिन्द केसीको आन्दोलन र सत्याग्रहले स्वास्थ्य क्षेत्रको बिकासमा अवरोध पुर्याउदैछ | स्वास्थ्य क्षेत्रमा सर्वसाधारण निर्मम ढंगले लुटिएका छन् | महँगो निजी शिक्षा क्षेत्रले मुल्यबृदि गर्ने निस्चय गरेकै छ | हेर्ने हो भने आन्दोलन नगर्नुपर्ने कारण केहि भेट्न गाह्रो छ ! सबै कुराले आन्दोलनकै माग गर्छ |
हामीकहाँ बिकास कछुवाको गतिमा आउँछ , मुल्यबृदि खरायोको गतिमा हुन्छ ! यो चित्त बुझ्दैन | आन्दोलन त्यसैको अनुहार हो ! हामी बिद्यार्थीहरुले आन्दोलनको अनुहार कुरूप बनाइहाल्नु हुदैन | त्यसले बेफाइदा नै हुन्छ | तर त्यो त राज्यको सुन्ने र बुझ्ने क्षमतामा पनि निर्भर गर्छ | तर हाम्रो राज्य बदमास भएको धेरै भयो |
हो नेपालका धेरै घरमा खाना पकाउन दाउरा नै प्रयोग हुन्छ | म पनि दाउरा बाल्नेकै छोरो हु |
अर्थशास्त्रको धेरै ज्ञान त छैन तर म जस्ता धेरै किसानको छोराछोरीको घरमा हुने अर्थव्यवस्ता थाहा छ | खनाल सरको लेखमा धेरै सत्यता छ र धेरै मिथ्या पनि छ |
नेपालको गाउँले उपभोग नगर्ने पेट्रोलियमको भाउँ बढ्दा किन सधै सधै यी बिद्यार्थी झुण्डहरुको टाउको दुख्छ ? सरको प्रश्न सटिक छ !
आजको नेपालको गाउँ सहर बिना बाँच्न नसक्ने खालका छन् |
छोराछोरी पढाउन , औसधिमुलो गर्न , जसो गर्न पनि दाउरा बाल्ने गाउँ , सहर पस्नु पर्छ | पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धिले सबैकुरामा असर गर्छ नेपालमा | यो पनि भोगिएको कुरा हो |
यातायात , र ढुवानी हुने रासन देखि लिएर सब थोकको यसकै कारणले अथवा यसकै बहानाले अब मूल्य बढ्छ | र सरकार ति सब मूल्यवृद्धिमा सहमत हुन्छ | अब १५ रुपैयाँमा पनि कलंकी बाट रत्नपार्क नपुगिने भयो र एक कप चिया पनि २० रुपैयामा नपाइने भयो ! रोजगारी छैन ! उत्पादकत्वमा वृद्धि ल्याउने कार्यक्रम छैन | विद्यार्थीले र सर्वसाधारणले के हेरेर चित्त बुझाउनु पर्ने हो ? कि हामीकहा १५ वर्ष सम्म पटक पटक मुल्यवृद्धि गर्दा पनि सधै घाटामा छु भन्ने आयल निगम छ भनेर गर्व गर्नु पर्ने हो ? गर्नु पर्ने चाहीं के हो ? चुपलागेर बसेर त केहि हुदैन |
बिध्यार्थीको आन्दोलनलाई गलत ढंगले बुझ्नु र चुप लाग भन्नु , उनीहरुलाई घुमाउरो भाषामा तिमीहरुसँग अरबको मरुभूमिमा जोतिने अप्सन छ भन्नु बाहेक के हुनसक्छ ? दाउरा बाल्नेका छोराछोरीले मूल्यवृद्धिको बिरोध गर्नु हुदैन,फाइदा अरुलाई नै हुन्छ घट्यो भने भन्नु गलत हो ! आजसम्म जे जति परिवर्तन भए बिद्यार्थी आन्दोलनकै अग्रसरतामा भए | के त्यतिबेला पनि विद्यार्थीले अरुले पनि फाइदा लिन्छन परिवर्तन पछी भनेर चुप लाग्नु पर्थ्यो ?
सरकारका मन्त्रीहरुलाई र केहि नेताहरुलाई कसो गर्दा लोकप्रिय भइन्छ भन्ने ज्ञान हुँदाहुदै पनि मूल्यवृद्धि गर्नु परेको भन्ने कुरा आएको छ | यो सत्तारोहणसँगै आइपर्ने साझा बाध्यता भएकै हो नेपालका दलहरुको | तर पनि किन सधै सधै लोकप्रिय हुने कार्यक्रम भन्दा यो आलोकप्रिय हुने कार्यक्रमले प्राथमिकता पाउँछ त ? कतै त्यसमा ठुलै नाफा त छैन ?
कतै स्वास्थ्यमा जस्तै तेलमा माफियातन्त्र त छैन ?
दलका बिद्यार्थी संगठनलाई नेतामा बिस्वास छैन ! यो बिडम्बना हो तर यसको बिकल्प के त ?
आन्दोलनको बिरोधमा जति बोलेपनि सबैले बुझ्नुपर्ने कुरा के हो भने राज्यले जनतासँग न्यायिक रुपमा लेनदेन गर्ने हो | दिन नसक्ने र लिन मात्र खोज्ने राज्य अलोकप्रिय नै हुन्छ ! शिक्षा , स्वास्थ्य , रोजगारी जस्ता जनताका आधारभूत आवस्यकता प्रति उदासिन राज्यका मन्त्रि र बिध्वान सरकारी विज्ञहरुले आफ्नो हितको अर्थशास्त्र बुझाउन खोज्छन संसारभर | तर आधारभूत आवस्यकता पुरा नहुने जनताको चेतनाले आन्दोलन नै बिकल्प देख्छ | डण्डा बर्सदा , गजल त कसैले गाउँन सक्दैन |
सरकारले सामाधान नै चाहेको हो भने अब जनतासँग पनि प्याकेजमै लेनदेन गरे हुन्थ्यो | हामीकहाँ दलहरु आफु आफु मात्र प्याकेजमा लेनदेन गर्छन | सरकारले यो यो गर्छु जनताको हितमा , जनता हो यति मूल्यबृधि खपिदेऊ भनेर गरेर देखाओस् !तब न सरकार | हामीकहाँ त जो आयो मूल्यवृद्धिलाई नै बढावा दिन्छन | कति चुप लाग्नु ? चुप लागेर के हुन्छ ?
बरु कराउनु बेस ! त्यसले मनलाई शान्ति दिन्छ ! सके २ रुपैया घट्छ पनि अस्थायी रुपमा नै सहि !
हो , नेपालमा आन्दोलन गर्नलाई धेरै बिषय छन् | अस्ति भर्खर पनि स्वास्थ्यको बिषयलाई लिएर आन्दोलन भएको थियो | त्यो आन्दोलन जायज हुदाँहुदै पनि बिरोध संसदमा समेत भएको थियो | कतिले तर्क पनि गरे गुरु गोबिन्द केसीको आन्दोलन र सत्याग्रहले स्वास्थ्य क्षेत्रको बिकासमा अवरोध पुर्याउदैछ | स्वास्थ्य क्षेत्रमा सर्वसाधारण निर्मम ढंगले लुटिएका छन् | महँगो निजी शिक्षा क्षेत्रले मुल्यबृदि गर्ने निस्चय गरेकै छ | हेर्ने हो भने आन्दोलन नगर्नुपर्ने कारण केहि भेट्न गाह्रो छ ! सबै कुराले आन्दोलनकै माग गर्छ |
हामीकहाँ बिकास कछुवाको गतिमा आउँछ , मुल्यबृदि खरायोको गतिमा हुन्छ ! यो चित्त बुझ्दैन | आन्दोलन त्यसैको अनुहार हो ! हामी बिद्यार्थीहरुले आन्दोलनको अनुहार कुरूप बनाइहाल्नु हुदैन | त्यसले बेफाइदा नै हुन्छ | तर त्यो त राज्यको सुन्ने र बुझ्ने क्षमतामा पनि निर्भर गर्छ | तर हाम्रो राज्य बदमास भएको धेरै भयो |
